Snažne slike i intermediji, slike - crteži Dragana Vićentića, na njegovoj prvoj samostalnoj izložbi Homo - animal, izranjaju duboko dirljive iz spleta silovitih poteza koji tvore fantastična bića, ljudska lica i lica Zemlje.
Dva segmenta izložbe, slike iz ciklusa Homo - animal i slike na geografskim kartama dve su priče o ljudima, o njihovom unutrašnjem prebivalištu i potrazi za zemaljskom nastambom, obe potekle iz čežnje za povratkom na nepoznati početak.

Homo - animal

Krupne glave i figure zverinja u onespokojavajuće praznom prostoru, na slikama velikog formata, naslikane slobodno, burno, lišene deskripcije, nisu životinjske. To su su Vićentićevi homo – animali, ljudi – životinje.

Ovim slikama umetnik se vraća samom početku umetnosti. Najstarije tvorevine duha koje poznajemo, usamljene životinje i krda urezana, ugrebana i naslikana na steni, govore o nameri prvih slikara da se nahrane mesom. Šaman se slikajući bori sa duhom životinje. Na slici je u životinjama sve – i glad, i potraga za plenom, i ljudski čopor, čitav surovi i kratki život lovca. Sebe čovek slika veoma retko, ali znamo da je tu, u lovu na zidu pećine.

Životinje na slikama, u skulpturi, na stranicama knjiga, kao predstave božanstava i nas samih, prisutne su tokom čitave istorije umetnosti. Simbolika životinja prenosila se kroz milenijume. Sve je manje razumemo, nakon nekoliko vekova racionalističke demitologizacije sveta.

Početkom savremenog doba, predstavnici evropske avangarde potražili su u oblicima umetnosti Afrike i Okeanije i u narodnoj umetnosti svog podneblja sponu sa primitivnim počecima, izvornu snagu umetničkog stvaranja. Bik i konj Pikasove Gernike postali su najupečatljivi likovni simboli ratnog razaranja Evrope.

Dvoglavi Homo - animal

Na jednom broju Vićentićevih slika pojavljuju se heraldički postavljene životinje, životinje udvojenih glava, drugačije. Nepostojećeg pogleda, nepristupačne. U sopstvenoj mitologiji umetnika ova dvoglava bića su bez dvojstva. Ona su zlo, mrak bez svetla, otelovljenje poremećenog, zastrašujućeg u društvu.

Ove slike rađene su istim, ekspresivnim zamahom. Boje cure, sudaraju se, potez četke nosi snagu.

Brojne su paralele sa ekspresionističkim pokretima HH veka i načinom na koji Vićentić predstavlja svoja bića.
Formalno i poetski Vićentić je blizak izdancima severnjačkog ekspresionizma, posebno nemačkom slikarstvu. U načinu na koji slika prepoznajemo tradiciju poteklu od Emila Noldea i međuratnog ekspresionizma u Nemačkoj, i posleratne umetnosti pripadnika grupa CoBrA.

Tražeći paralele u savremenoj umetnosti, uočljiva je Vićentićeva bliskost sa nemačkim neoekspresionizmom. Iako jezički blisko Nemcima, Vićentićevo slikarstvo ne bavi se opservacijama i kritikom društva, kao što to Baselic, Kifer i Liperc čine.

Njegovi homo – animali nisu produkt savremenog društva, oni su deo istorije čovečanstva, vitalni arhetip, potekao od vremena kada smo svi bili lovci.
Sa germanskim i skandinavskim slikarima Vićentić, pored sklonosti ka deformisanim, ekspresivnim oblicima, deli i duboku privrženost mitu. Postojbina njegove poetike su mračne šume mitologije u kojima se kriju nebrojena zastrašujuća i plemenita bića.

U Vićentićevom delu prepoznajemo i radost nesputanog slikanja – on uživa prepuštajući se postupcima akcionog slikarstva. Boja kaplje, curi i nanesena je na podlogu neobuzdanim pokretima.

On je majstor snažne, ekspresionističke upotrebe boje, čiste i sirove, nanoseći je na podlogu vidljivim tragom četke. Vićentić nam nadmoćno pokazuje i slike na platnu i papiru veoma svedene palete i monohromne, koje ne gube snagu izraza.
Kao slikar i crtač, slikar – crtač, dozvoljava nam da fizički razdvajamo slike i crtež, odajući počast crtežu kao elementu slike.

Prostor slike je nedefinisan. U tom nedefinisanom prostoru kipti ekspresija boje, slobodno i snažno nanete. Na intermediji H – A blue painting lik bića urezan na pleksiglasu zaklanja grafit u pozadini, dajući drugačije poimanje prostora.

Sam umetnik kaže da njegovi grafiti, ispisani na engleskom i latinskom jeziku, imaju estetsku funkciju. U kontekstu slike svakako su dobili određenu semantičku vrednost, koju će prepoznati i umetniki i posmatrač.

Grafiti Vićentićevim slikama daju vremenski kontekst savremenog doba, upućujući na urbani prostor poslednjih decenija HH veka i našeg vremena.
Oslobođeno, snažno i duboko emotivno slikarstvo ciklusa Homo - animal smešteno je u prostor evropskog neoekspresionizma. Umetnik je ovim slikama pokazao i duboku privrženost slikarstvu akcije, dopuštajući slučajnosti i nesvesnom da učestvuju u stvaranju lika homo – animala. Postavljajući platna na pod u činu stvaranja slike, kao što je to činio Polok, prijatelj severnoameričkih šamana, Dragan Vićentić slika homo – animale i obavlja svoj obred oslobađanja od straha, straha od naše sopstvene tame.

Slike na Mapama

Drugi segment izložbe, oslikane geografske mape, pokazuje nam nešto drugačijeg, smirenijeg slikara Vićentića.

Koristi školske geografske mape kao podlogu, inkorporirajući gotov proizvod u delo, kao što su činili brojni pripadnici modernističkih pokreta, počevši od nadrealista i dadaista.

Ciklusom slika na mapama Vićentić nas vraća u doba početaka čovečanstva, uzbuđene pred čudom miliona godina postojanja. Koristeći oblike kontinenata, njihove površine naseljava brzo i neposredno naslika nim glavama, sa nagoveštenim osnovnim obrisima lica. Neke glave izvedne su elegantnom, maniri stičkom linijom, dok su druge maske primitivne umetnosti. Pojavljuju se i snažnije, apstrahizirajuće predstave glava, kao iz ciklusa homo – animala.

Mape nam možda pripovedaju o naseljavanju sveta, o prapostojbini, o kolevci čovečanstva iz koje smo se, gonjeni glađu i nevoljom, raselili.

Ili su one mape potrage za idealnim svetom? Ili i jedno i drugo?

Na svim ovim slikama su znalački ukomponovani ideogrami – koncentrični krugovi, poput beskrajno umnoženih ideograma u pećinskim svetilištima kamenog doba. Nije li ovo ipak priča o potrazi za izgubljenim rajem, za neimenovanom Atlantidom, koju simbilišu koncentrični krugovi.
Krugovi Atlantide su poput otiska prsta, poput pečata šamana u magičnom obredu povratka u prošlost.

Mape nose simbolične ili etničke nazive.
Nazivi slika iz ciklusa Homo - animal su neobični. Kao da su im sećanja i mašta dali imena, kada su već bile tu.
Dozvoliću sebi da napišem i nešto lično.
Diptisi Agota cannot fly i You cannot wake up now, Agota i monohromna slika na papiru Agota cannot fly nepogrešivo mi vraćaju sećanje na jednu dečju pesmu, svaki put kada ih pogledam, na pesmu o zecu koji ne može da pređe zamrznuti potok. I bilo je neopisivo tužno dok je nismo zaboravili.

Katarina DOGANDŽIĆ MIĆUNOVIĆ